این جمله را بارها شنیده ایم که «پا قلب دوم بدن انسان است» برای سالم ماندن پا مهم ترین نکته استفاده از کفش مناسب و مخصوص هر فعالیت است، چرا که هر فعالیتی نیروهای مختلفی به پا وارد می آورد که اگر این نیروها به وسیله کفش مخصوص به خوبی مهار نشود، آسیب‌های بسیاری متوجه پا و سایر اعضای بدن می‌شود. کفش ورزشی یکی از لوازم بسیار مهم برای انجام ورزش است. معمولاً اشتباهاتی در خرید یا نگه داری این کفش صورت می‌گیرد که اگر بر طرف نشوند باعث آسیب دیدگی‌ می‌شوند. مهم‌ترین وسیله ورزشی که برای هر ورزش متفاوت است؛ کفش ورزشی است. کفش مناسب تأثیر ورزش را بیشتر می‌کند و همین طور کفش نامناسب به ورزشکار آسیب می‌زند. فشارهای ناشی از کفش ورزشی نامناسب حین انجام فعالیت‌های ورزشی چند برابر می‌شود، در حالی که یک کفش ورزشی مناسب می تواند فشار وارد بر زانو و لگن را تعادل بخشد. معمولاً ورزشکاران حرفه‌ای کفش‌های خود را به صورت سفارش به شرکت‌های بزرگ و معتبر تولیدکننده تهیه می‌کنند. به این صورت که این شرکت‌ها ابتدا، قالب پاهای آن ورزشکار را تهیه نموده و سپس براساس اندازه، فرم و شکل پای شخص، کفش مخصوص آن ورزشکار را می‌سازند.

نکاتی در مورد کفش ورزشی خوب

کفش‌های ورزشی با اندازه مناسب بخش ضروری انجام هر تمرین ورزشی است. اما یافتن کفش مناسب می‌تواند یک چالش باشد. متخصصان معتقدند استفاده از کفش‌های غیراستاندارد حتی بر اعصاب، روان و راندمان کار انسان نیز تأثیر نامطلوبی می گذارد. از مهم ترین اعضایی که ارتباط مستقیم با پا دارد، کمر و ستون فقرات است که بیش ترین آسیب را از کفش غیراستاندارد می‌بیند. همچنین استفاده از این قبیل کفش ها موجب اختلال در راه رفتن و تعادل می شود. در هنگام ورزش کردن نیز استفاده از کفش مخصوص هر رشته ورزشی اهمیت فوق العاده‌ای دارد چرا که هر ورزش شامل فعالیت‌ها، تحرکات و شرایط خاص خود است و لازم است از کفش مخصوص آن رشته استفاده شود.

تهیه کفش ورزشی مناسب که امروزه به عنوان یکی از ابزار اصلی هر رشته ورزشی مطرح است برای اجرای بهتر ورزش بسیار مهم بوده و دارای سه کارکرد اصلی حفاظت از پا، راحتی و حمل وزن بدن است. به طور کلی عناصر آناتومیک و فیزیولوژیک به طور همزمان سبب حرکت مؤثر می‌شوند. درحرکت سه فاکتور حرکت ایمن، حرکت مؤثر و حرکت با کیفیت بسیار مهم است.

آناتومی اصلی یک پا را ۲۶ استخوان، ۳۳مفصل، ۱۹عضله و یک گروه از لیگامنت ها تشکیل می دهند. ساختار پا نقش بسیار مهمی درحرکت دارد. علوم حرکت شناسی و بیومکانیک در حرکت پا بسیار به یکدیگر وابسته هستند. یک پا به طور متوسط روزانه ۱۰هزار بار به زمین برخورد می‌کند و به طور میانگین ۱۸۶هزار و ۷۵ کیلومتر را در طول زندگی طی خواهد کرد.

انتخاب کفش

جامعه ارتوپدی پا و مچ پا در امریکا توصیه می‌کند، نوع کفشی که انتخاب می‌کنید باید مطابق با نوع ورزشی که بیشتر انجام می‌دهید؛ باشد. اگر سه بار در هفته ورزش خاصی انجام می‌دهید، کفش ورزشی مربوط به آن را انتخاب کنید. مرکز بهداشت مک کینلی توصیه می‌کند که برای انتخاب کفش، بعدازظهر تا عصر و یا بعد از انجام تمرینات زمانی که پاها بزرگتر هستند، اقدام کنید. کفش‌ها را با جوراب ورزشی پا بزنید و بایستید تا از اندازه بودن سایز آنها مطمئن شوید. از انگشت شست پایتان ۱. ۲۷ سانتی متر تا نوک کفش فاصله بگذارید و مطمئن شوید به راحتی می‌توانید انگشتانتان را تکان دهید. کفش را خم کنید و ببینید خیلی انعطاف پذیر نباشد، چرا که عدم حفاظت کمتری را نشان می‌دهد.

مزایای کفش مناسب

انتخاب کفش مناسب می‌تواند به حفاظت در برابر آسیب‌های معمول بسته به نوع تمرینات ورزشی کمک کند. کفش‌های خوب می‌تواند تأثیر ناشی از شدت ضربه‌ای که موقع گذاشتن پا بر زمین وارد می‌شود؛ بکاهد. بعلاوه، کفش‌های مخصوص ورزشی می‌تواند عملکرد و توانایی را بهبود بخشد.

ویژگی‌های عمومی کفش ورزشی

رشته های ورزشی مختلف به کفشهای خاصی نیاز دارند، اما برخی ویژگی‌های عمومی در کفش برای همه رشته ها یکسان است. علاوه بر ویژگی‌های متداول در کفش‌های معمولی که افراد عادی می‌پوشند، کفش‌های ورزشی باید ضمن دارا بودن آن ویژگی‌ها،‌ ملحقات خاصی داشته باشند یا در برخی قسمت‌ها عناصر بنیادی و برجسته ای را دارا باشند.

سه  عنصر بنیادی در همه کفش‌های خوب ورزشی عبارتنداز:

• انعطاف پذیری برای تمامی حرکات مختلف پا
• ثبات یا استحکام برای حمایت و حفاظت از چرخش‌های ناگهانی
• لایه گذاری مناسب برای جذب ضربه و راحتی کل پا

کفش‌ها و آسیب‌های پا

کفش نامناسب ورزشی می‌تواند عامل آسیب‌های زیادی باشد. علاوه بر صدمات وارده مشخص، شامل شکستگی و در رفتگی‌های مچ، میخچه و پینه پا، التهاب تاندون، تاول زدن، سوزش و افتادن یا کبود شدن ناخن انگشت پا به علت نامناسب بودن کفش دیگر صدمه‌های کمتر شناخته شده نیز رایج هستند.کفش ورزشی یکی از لوازم بسیار مهم برای انجام ورزش است. معمولا اشتباهاتی در خرید یا نگه داری این کفش صورت می‌گیرد که اگر بر طرف نشوند باعث آسیب دیدگی‌ می‌شوند.

پنج اشتباه کلی وجود دارد که معمولا ورزشکاران در انتخاب کفش به آنها دچار می‌شوند:

استفاده از هر کفشی که در دسترس باشد: یکی از بزرگ‌ترین اشتباهات این است که برای رفتن به دو، پیاده روی یا یک ورزش خاص، هر کفشی که از قدیم در اختیار دارید، استفاده کنید. کفش‌های قدیمی ممکن است آن کارایی که شما می‌خواهید را نداشته باشند و برای فعالیت شما نامناسب باشند.

انتخاب کفش نامناسب برای ورزش انتخابی: شما باید کفشی که مناسب ورزش شماست انتخاب کنید. کفش دو خیلی متفاوت از کفش تنیس یا بسکتبال است.

استفاده از کفش‌ ورزشی در همه مکان‌ها: کفش‌هایی که برای ورزش خاصی هستند نباید برای کار دیگر استفاده شوند. اگر کفش ورزشی برای خرید رفتن یا پیاده روی عادی استفاده شود، زودتر استهلاک پیدا می‌کند. برای خود یک کفش راحت خریداری کنید و کفش ورزشی را تنها برای ورزش استفاده کنید. اگر از ظاهر یک کفش خوشتان می‌آید اما کفش راحتی نیست از آن استفاده نکنید، زیرا به پاهای شما آسیب می‌زند.

تعویض نکردن به موقع کفش‌ها: اشتباه بزرگ دیگری که افراد مرتکب می‌شوند این است که کفش خود را دیر عوض می‌کنند. زیرا ظاهر آن را دوست دارند. هنگامی که کفش مستهلک شود، استفاده از آن باعث درد در ناحیه زانو، لگن و کمر می‌شود. دوندگان باید بعد از ۴۸۰ تا ۸۰۰ کیلومتر دویدن کفش خود را عوض کنند. یعنی اگر هر روز با کفش خود ورزش کنید باید بعد از شش ماه آن را عوض کنید.

چک نکردن سایز پا: باید هر سال سایز پای خود را چک کنید. سایز پا با بالا رفتن سن افزایش می‌یابد. بعضی از افراد باید از کفی‌های طبی استفاده کنند.

انتخاب کفش با سلیقه شخصی: تا زمانی که کاملاً در ورزش خود تخصص پیدا نکرده‌اید، به تنهایی در خرید کفش تصمیم نگیرید. بهتر است به یک فروشگاه ورزش بروید تا از کمک یک متخصص ورزش برای انتخاب کفش استفاده کنید. برای خرید کفش ورزشی فقط طول پا مهم نیست، بلکه عرض پا نیز در نظر گرفته می‌شود.

در ادامه به معرفی ویژگی چند کفش ورزشی می‌پردازیم:

کفش پیاده روی

کفشی که برای پیاده روی انتخاب می کنیم باید به صورتی باشد که پا هنگام راه رفتن در هم نپیچد و راحت باشد. پاشنه کفش نیز باید کاملاً نرم و راحت باشد. این کفش باید با حرکت پا به راحتی خم شود. سبکی، انعطاف پذیری کفش در پنجه و ضربه گیری از ویژگی های یک کفش پیاده روی مناسب است. 

کفش دو و میدانی
در این کفش ها باید تحرک انگشتان در همه جهات (بالا، پایین، جلو و پهلوها) با آزادی انجام شود. مهم ترین نکات هنگام خرید کفش های دو و میدانی، توجه به زیره و لژ آن است. 

کفش فوتبال
مهم ترین نکات در انتخاب کفش فوتبال، توجه به استوک و رویه کفش است. استوک برای جلوگیری از لیز خوردن و رویه جهت بازی با توپ اهمیت دارد. برای خرید کفش ورزشی مناسب برای ورزش فوتبال باید به دنبال کفشی باشید که اولاً بتوانید به راحتی حرکات ورزشی را با آن انجام دهید. این کفش باید طوری ساخته شود که طیف حرکتی فیزیولوژیک را محدود نکند. پای شما باید داخل کفش راحت باشد و بتوانید به راحتی تغییر جهت بدهید، به توپ ضربه بزنید و شوت کنید. تخت کفش نیز باید طوری طراحی شده باشد که از زخم شدن وسط کف پا جلوگیری کند، در عین حال امکان حرکت قوسی مناسب نیز وجود داشته باشد تا وضعیت بهتری برای ضربه با روی پا به توپ فراهم شود. کفش مدرن فوتبال، وزنی حدود ۲۵۰گرم دارد. کف کتونی فوتبال داخل سالن باید صاف و بدون استوک باشد اما کف کتونی زمین چمن باید حتماً استوک داشته باشد.

کفش فوتسال
با توجه به افزایش فشار بر روی رباط، غضروف ها به ویژه مچ پا، زانو و تاندون آشیل کفش های تخت آجدار مطلوب است تا قابلیت ضربه گیری بیشتری داشته باشد.

کفش کشتی
برای اجرای مناسب حرکات، این کفش باید از انعطاف پذیری، قدرت و استقامت بالایی برخوردار باشد، همچنین با توجه به براق و لیز بودن کف پوش سالن های کشتی باید در ته کفش عاج مناسب برای اصطکاک وجود داشته باشد. برای محافظت هر چه بیشتر از مچ پا در هنگام اجرای حرکات، این کفش ها باید ساقی بلند داشته باشند.

کفش کوهنوردی
یک کفش کوهنوردی خوب باید حداقل چهار ویژگی داشته باشد. اول این که کفش لیز نخورد، یعنی زیره آن باید از جنس مرغوب و مناسب باشد. دومین ویژگی این که آب به راحتی وارد کفش نشود، دیگر این که از پیچ خوردگی پا جلوگیری کند و چهارمین و مهم ترین ویژگی این است که رویه کفش باید به قدری محکم باشد که با سقوط سنگ روی آن، پا آسیب نبیند.

کفش آمادگی جسمانی و ایروبیک
این رشته شامل حرکاتی چون قدم زدن، جست و خیز، پرش و غیره است. از این رو این کفش ها باید نسبتاً سبک و حالت ضربه گیری خوبی داشته باشد. در یک کفش ایروبیک مناسب قسمت میانی، خارجی و پاشنه، باید به طور کامل مورد حمایت قرار گیرد و همچنین قسمت جلوی کفش نیز ضربه گیری مناسبی داشته باشد. پاشنه کفش نیز باید اندکی بلند باشد.

کفش بسکتبال
حرکت به جلو، توقف های ناگهانی و حرکت به پهلو، اساس حرکت در رشته بسکتبال است. از این رو ساق کفش باید نسبتاً بلند و پاشنه آن مستحکم باشد. برای به حداقل رساندن اصطکاک درون کفش نیز کفش های دولایه بدون پاشنه مناسب بسکتبال است. در بین کفش های ورزشی داخل سالن ضخیم‌ترین پاشنه را کفش بسکتبال دارد.

کفش والیبال
حرکات این رشته ورزشی تقریباً همانند رشته بسکتبال است ولی ضخامت تخت کفش والیبال از کفش بسکتبال کوتاه تر و ساق این نوع کفش نیز کوتاه تر است. زیره کفش والیبال باید از جنس کرپ باشد چرا که پرش جزو ارکان اصلی ورزش والیبال است. نکته دیگری که هنگام خرید کفش والیبال باید مورد توجه قرار گیرد، لژ آن است که باید در حدود پنج سانتی متر باشد.

در نهایت انتخاب یک کفش مناسب و استاندارد با توجه به رشته و فعالیت ورزشی؛  می‌تواند ضامن سلامتی پاها و ستون فقرات شما باشد.